Dierbaar familiebezit - een oude ellestok

Zoals ik al in dit bericht schreef, kom ik (van moederszijde) uit een weversfamilie.
Tot en met de opa van mijn moeder is het weversvak steeds van vader op zoon doorgegeven.
Het is heel leuk om zo de geschiedenis in te duiken en te proberen wat informatie van je voorouders boven water te krijgen.
Naast deze mooie lap:

geweven lap tweede helft 19e eeuw

die al heel lang in de familie is, is er nog een bijzonder voorwerp te noemen als dierbaar familiebezit, namelijk de ellestok die al meer dan 150 jaar oud is:

geweven lap met ellestok

gesneden handvat van de ellestok

De ellestok is in ieder geval al gebruikt door de overgrootvader van mijn moeder, maar is zeer waarschijnlijk nog ouder (rond 1800). De stok is gemaakt van ebbenhout en heeft een mooi bewerkt handvat.
Ebbenhout is bijna zwart van kleur. Het hout werkt na droging bijna niet en is dus heel geschikt voor meetinstrumenten zoals de ellestok. Het is heel hard hout, wat ook te zien is aan deze stok: er zitten bijna geen beschadigingen op, terwijl het jarenlang intensief is gebruikt.

Nog even een stukje geschiedenis:
In de 19e eeuw werd stof nog afgemeten in ellen. Een el is afgeleid van de ellepijp (onderarm) en is ongeveer 69 cm. Nu zat er in de verschillende streken en steden in Nederland nogal wat verschil in de precieze maten van de el, zo was in Amsterdam een el 68,8 cm en in Twente 58,7 cm. De Haagse of gewone el was 69,4 cm. Dit werd de standaardmaat, die in 1725 is ingevoerd om accijns te kunnen heffen op stoffen. Een eeuw later, namelijk in 1820, werd in Nederland met zgn. Nederlands metriek stelsel ingevoerd en werd de el gelijk gesteld met een meter. Dit metriek stelsel was wel gebaseerd op de meter, maar had Nederlandse benamingen, zoals bijvoorbeeld palm (= decimeter), duim (=centimeter) en streep (= milimeter).
In 1870 werd het Nederlands metriek stelsel afgeschaft en werden de internationale benamingen officieel. Bij de IJkwet van 1937 werden de oude benamingen zelfs verboden.  Sommige maten worden nu echter nog steeds gebruikt, zoals een ons (0,1 kg) en een bunder (10.000 vierkante meter = hectare).
(informatie: Wikipedia).

Mocht je nog iets meer willen lezen over hoe het vroeger toeging in een weverij dan kan ik je zeker de blog van Wijtske aanbevelen. Zij heeft een bericht geschreven over de weverij Hagedoorn uit Meppel, waar onder andere stoffen voor de Staphorster klederdracht werden gemaakt. Het bericht kun je hier vinden.

Meer informatie over oude ellestokken is te vinden bij Berthi.

Als jullie informatie hebben over weverijen, weefsels of weefgerei dan zou ik daar graag iets over horen of lezen. Eventuele foto's zijn ook van harte welkom.

lieve groet,
Betsy